گوهر و گوهرشناسى
گوهر و گوهرشناسى
سنگهاى جواهر از اوایل تمدن بشرى، انسان را مجذوب خود کرده اند. اولین سنگهایى که توسط بشر شناخته شد کهربا، آمتیست، گارنت، یشم، مرجان، لاجورد، مروارید، سرپانتین و زمرد بود. از قدیم افراد به دلیل ثروت اندوزى و نشانه تشخیص اجتماعى به جمع آورى اینگونه سنگ پرداخته اند.سنگ هاى جواهر به دو دسته قیمتى و نیمه قیمتى تقسیم مى شوند که مى توانند یک مینرال mineral (الماس، یاقوت) یک راک rock (لاجورد) و یا اورگانیک organic (کهربا و مرجان) باشند که پس از تراش و صیقل براى زیورآلات به عنوان جواهر مورد استفاده قرار مى گیرند. براى این که سنگى در گروه سنگهاى جواهر قرار گیرد، باید داراى ویژگیهاى خاص باشد. از جمله این ویژگیها: سختى (در جدول موهس سختى بالاى 7 دارا باشد) کمیابى، زیبایى، جلاء (luster)، شفافیت، هر کدام از این ویژگیها به تنهایى بر قیمت و ارزش سنگ اثر مستقیم مى گذارد.
گوهرشناسى، علم گوهرها بوده و رشته اى تخصصى است و گوهر شناس توسط این علم همه جنبه هاى فنى سنگ جواهر، خواص شیمیایى، فیزیکى و نورى را به وسیله دستگاهها (بدون تخریب) بررسى و سنگ هاى مشابه، مصنوعى، بهسازى شده و روى هم سوار شده را از سنگهاى طبیعى، تشخیص مى دهد و از همه مهمتر آنها را از نظر کیفیت تراش و پاکى و رنگ درجه بندى مى کند و در نهایت قیمت گذارى مى شود.
هر سنگ داراى خواص فیزیکى و شیمیایى خاص از جمله ضریب شکست، چگالى، ساختمان کریستالى و غیره است.یکى از مفیدترین، قابل حمل ترین و ابزارهاى گوهرشناسى، لوپ و پنس مخصوص گوهرشناسى است.اولین گام در بررسى هر گوهر مشاهده جامع و کلى آن است. Visual Observation شانس بررسى و طبقه بندى همه جنبه هاى فیزیکى درونى و بیرونى گوهر را براى گوهرشناس فراهم مى کند.
اولین موردى که یک گوهرشناس بررسى مى کند رنگ سنگ است. شیوه هاى برش، بر طبق اشکال پخ ها و قرارگیرى خاص این پخ ها طبقه بندى مى شوند. اگرچه برش ممکن است طورى باشد که شیوه برش را غیرقابل تشخیص جلوه دهد، اما به طور کلى گوهر تراش خورده، در یکى از شیوه هاى برش زیر جاى مى گیرد. یک پخ، سطحى تخت و صیقل داده شده روى یک گوهر تراش خورده است.
انواع تراش عبارتند از:
- Faceted cut
Brilliant cut, single cut, rose cut-
Step cut, scissors cut, mixed cut
و
این نوع تراش ها براى سنگهاى مات ناپاک و پدیده دار به کار مى رود.پس از
انجام تراش ها گوهرشناس مواردى مانند جلا، شفافیت، پدیده، پاکى را در سنگ
بررسى مى کند. در مرحله بعد گوهر شناس براى تعیین هویت یک سنگ جواهر و
تعیین خاصیت نورى سنگ از دستگاهى به نام polaris cope استفاده و به وسیله
دستگاه refractometer ضریب شکست نور در سنگ را بررسى مى کند. (مثلا خاصیت
نورى سنگ یاقوت DR، و ضریب شکست نور در این سنگ 1.77-1.762 است).براى مشخص
کردن این که سنگ مصنوعى است یا طبیعى، با میکروسکوپ مخصوص گوهر شناسى که
دید دوچشمى، و لنز مخصوص دارد استفاده مى شود. بنابراین یکى از مهمترین
دستگاهها براى تشخیص طبیعى یا مصنوعى یا بهسازى شدن (از نظر رنگ و پاکى) یک
سنگ، میکروسکوپ است.از دستگاههاى دیگرى که گوهرشناس براى تعیین هویت یک
گوهر استفاده مى کند.
سابرینا امیرگروسى ، بیست و ششمین گردهمایى علوم زمین شناسى سازمان زمین شناسى کشور
http://www.irangohar.blogfa.com/post/182
